2593/2021 ΜονΠρΘ - ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΑ ΒΑΚΟΥΦΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΑΝΑΚΡΙΒΟΥΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΓΡΑΦΗΣ

Στην υπόθεση αυτή, την οποία χειρίστηκε η εταιρία μας, το δικαστήριο ασχολήθηκε με ένα σύνθετο ζήτημα, που άπτεται τόσο του δικαίου του κτηματολογίου όσο και του του οθωμανικού εμπραγμάτου δικαίου.

Πιο συγκεκριμένα, οι ενάγοντες είναι συγκύριοι οικοπέδου στο Δήμο Θεσσαλονίκης, το οποίο απέκτησαν με κληρονομική διαδοχή, ασκούντες επί αυτού για δεκαετίες, τόσο οι ίδιοι όσο και οι δικαιοπάροχοί τους, πληθώρα πράξεων νομής.

Μολονότι κατά την κτηματογράφηση της περιοχής δήλωσαν την κυριότητά τους επί του επίδικου οικοπέδου, αυτό καταχωρήθηκε στα κτηματολογικά βιβλία με δικαιούχο κυριότητας το Ελληνικό Δημόσιο, ως ανταλλάξιμο ακίνητο, και ειδικότερα ως βακούφιο. Για το λόγο αυτό, άσκησαν κατά του Ελληνικού Δημοσίου την κατ’ άρθρο 6 αρ. 2 του ν. 2664/1998 αγωγή τους, με αίτημα την αναγνώριση του δικαιώματος κυριότητας επί του ακινήτου και τη διόρθωση της ανακριβούς πρώτης εγγραφής. Ισχυρίστηκαν δε επικουρικά, ότι κατέστησαν συγκύριοι στο επίδικο οικόπεδο με χρησικτησία, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3127/2003, με τις οποίες επιτρέπεται ειδικώς και κατ’ εξαίρεση η απόκτηση της κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία σε ακίνητα του Δημοσίου.

Κατά την εκδίκαση της αγωγής, το Ελληνικό Δημόσιο ισχυρίστηκε, ότι το επίδικο ακίνητο ανήκει στα ανταλλάξιμα βακουφικά ακίνητα, με αποτέλεσμα να έχει περιέλθει στην κυριότητά του σύμφωνα με τις με τις διατάξεις της από 10.06.1930 συμφωνίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας και της από 30.1.1923 σύμβασης της Λωζάνης «περί ανταλλαγής ελληνοτουρκικών πληθυσμών», οι οποίες ορίζουν ότι όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία που εγκαταλείφθηκε στην Ελλάδα από ανταλλάξιμους μουσουλμάνους περιήλθε κατά κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο.

Η απόφαση διατάσσει τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης από νομικό – ιστορικό του δικαίου με ειδίκευση στο οθωμανικό εμπράγματο δίκαιο, καθώς και από αγρονόμο – τοπογράφο μηχανικό, προκειμένου να γνωματεύσουν ως προς τη φύση του επίδικου ακινήτου ως βακουφικού (και ειδικότερα ως γνήσιου ή μη γνησίου), καθώς και να προχωρήσουν σε εφαρμογή των τίτλων σύστασης του βακουφίου και των τίτλων ιδιοκτησίας των εναγόντων σε σχέση με το επίδικο ακίνητο.

Παρόλο που η απόφαση δεν αποφαίνεται οριστικά επί της αγωγής, εντούτοις διαλαμβάνει χρήσιμες νομικές κρίσεις αναφορικά με: α) Την έννοια των ανταλλάξιμων βακουφικών ακινήτων, που σύμφωνα με τις παραπάνω διεθνείς συμφωνίες περιήλθαν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου, διευκρινίζοντας ότι σε αυτά υπάγονται μόνο τα γνήσια βακούφια, β) το ειδικό και εξαιρετικό καθεστώς χρησικτησίας σε ακίνητα του Ελληνικού Δημοσίου που θεσπίζει ο ν. 3127/2003, γ) την έννοια της «διατάραξης της νομής» τόσο κατ’ άρθρ. 984 ΑΚ όσο και κατά την ειδική διάταξη του άρθρου 4 του ν. 3127/2003 και δ) την έννοια της καλής πίστης επί χρησικτησία και το βάρος απόδειξης αυτής τόσο κατ' άρθρ. 1042 ΑΚ όσο και κατ’ άρθρ. 4 του ν. 3127/2003.

Οι νομικές αυτές σκέψεις συνιστούν χρήσιμο εργαλείο για παρόμοιες διαφορές, οι οποίες ανακύπτουν στις περιοχές που έχουν μεν ενταχθεί σε λειτουργία κτηματολογίου, αλλά υπάρχει ακόμη προθεσμία για τη διόρθωση των ανακριβών πρώτων εγγραφών.

Η απόφαση είναι δημοσιευμένη στην ΤΝΠ Νόμος.