30/2021 ΕφΔυτΜ - ΓΕΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ ΑΡΘΡΟΥ 1 Ν. 146/1914 ΠΕΡΙ ΑΘΕΜΙΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ - Η ΣΥΝΑΛΛΑΓΗ ΕΜΠΟΡΟΥ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕ ΜΕΛΗ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑ, ΑΝΕΥ ΕΤΕΡΟΥ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΩΣ ΑΘΕΜΙΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Στην υπόθεση αυτή, την οποία χειρίστηκε η εταιρία μας, το Δικαστήριο κλήθηκε να κρίνει, εάν η παράβαση της προβλεπόμενης στο καταστατικό αναγκαστικού συνεταιρισμού υποχρέωσης των μελών του για παράδοση του συνόλου της παραγωγής τους στον συνεταιρισμό, συνιστά αντίθετη στα χρηστά ήθη συμπεριφορά του τρίτου – εμπόρου, που συναλλάχθηκε απευθείας μαζί τους, παρακάμπτοντας την αποκλειστικότητα του συνεταιρισμού.
Πιο συγκεκριμένα, το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον διάδικο αναγκαστικό συνεταιρισμό, προβλέπει την αποκλειστική διαχείριση συγκεκριμένου προϊόντος από τον συνεταιρισμό, διά της υποχρεωτικής εγγραφής, ως μελών του, όλων των παραγωγών του προϊόντος αυτού, σε συνδυασμό με την υποχρέωση των μελών του να παραδίδουν στον συνεταιρισμό όλη την παραγωγή τους, με σκοπό να τη διαχειριστεί αυτός. Συνεπώς, από το θεσμικό αυτό πλαίσιο συνάγεται απαγόρευση στους παραγωγούς – μέλη του συνεταιρισμού, να διαθέτουν σε τρίτους (εκτός του συνεταιρισμού), τα προϊόντα τους.

Όμως, το Δικαστήριο έκρινε, ότι θεσμικό αυτό πλαίσιο δεν καθιστά το προϊόν απαγορευμένο στις συναλλαγές. Έτσι, η παραβίαση της απαγόρευσης αυτής από τους παραγωγούς, που είναι μέλη του συνεταιρισμού, ή από παραγωγούς που παράνομα, κατά το ισχύον νομοθετικό καθεστώς, δεν έχουν γίνει μέλη του, και η διάθεση του προϊόντος σε τρίτους, δεν συνιστούν, άνευ ετέρου, παράνομη συμπεριφορά και των τρίτων που συναλλάσσονται μαζί τους, ούτε καταδεικνύουν συμπεριφορά αντίθετη στα χρηστά ήθη.
Περαιτέρω, εξετάστηκε εάν οι συνθήκες υπό τις οποίες έγινε εν προκειμένω η παράκαμψη της αποκλειστικότητας του συνεταιρισμού είναι ικανές να καταστήσουν τη συμπεριφορά του εμπόρου – τρίτου αντίθετη στη γενική ρήτρα του άρθρου 1 ν. 146/1914. Έτσι, κρίθηκε, ότι από τη διάθεση του προϊόντος αποκλειστικά στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με τη μη χρήση του συλλογικού σήματος του συνεταιρισμού από τον έμπορο - τρίτο, αλλά και τη μη επίκληση της Π.Ο.Π. που απαρτίζεται από το όνομα και τον τόπο παραγωγής του προϊόντος, ουδόλως καταλείπεται η εντύπωση στους συναλλασσόμενους, ότι ο έμπορος – τρίτος ανήκει στο δίκτυο διανομής του συνεταιρισμού ή ότι εκμεταλλεύεται αθέμιτα τη φήμη και τις επενδύσεις του, σε σχέση με το προϊόν αυτό, ώστε να αποκτήσει αυτός ίδιο όφελος.
Ακόμη, το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι μόνο το γεγονός ότι στην Ελλάδα μόνο ο συνεταιρισμός έχει δικαίωμα να εκμεταλλεύεται το συγκεκριμένο προϊόν, δεν αρκεί για την ταύτισή του με το προϊόν, διότι η μονοπωλιακή εκμετάλλευση που ισχύει στην Ελλάδα δεν ισχύει a priori και για τους συναλλασσόμενους που εδρεύουν στο εξωτερικό. Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αποδείχθηκε εν προκειμένω συμπεριφορά του εμπόρου - τρίτου παράνομη ή αντίθετη στα χρηστά ήθη, απορρίπτοντας σε δεύτερο βαθμό την αγωγή άρσης και παράλειψης, καθώς και αποζημίωσης, που ο συνεταιρισμός είχε ασκήσει εναντίον του.
Παράλληλα, το Δικαστήριο δεν διστάζει να εκφράσει τις αμφιβολίες του ως προς τη νομιμότητα της παραπάνω αναφερθείσας νομοθετικής υποχρέωσης, διαπιστώνοντας ότι το θεσμικό αυτό πλαίσιο δοκιμάζεται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη συμβατότητά του με την αρνητική ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. Πιο συγκεκριμένα, κάνει ρητή αναφορά στη γνωστή με αρ. 29389/2011 απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Μυτιληναίος και Κωστάκης, δυνάμει της οποίας κρίθηκε ότι αντίκειται στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι η απαγόρευση των οινοπαραγωγών Σάμου να εμπορεύονται οι ίδιοι το προϊόν τους και όχι διά μέσου του τοπικού αναγκαστικού συνεταιρισμού, με αποτέλεσμα να υπάρχει παράβαση του άρθρου 11 της ΕΣΔΑ (ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι).

Η απόφαση 30/2021 ΕφΔυτΜακεδ. είναι δημοσιευμένη στην ΤΝΠ Νόμος και στον Αρμενόπουλο (τεύχος 5/2022).